Wereld Geestelijke Gezondheidsdag werd voor het eerst gevierd op 10 oktober 1992. De dag, die elk jaar officieel op 10 oktober wordt herdacht, heeft als doel om de wereldwijde gemeenschap bewust te maken van de kritieke agenda’s voor geestelijke gezondheid – met een verenigende stem door samenwerking met verschillende partners – om actie te ondernemen en blijvende verandering te creëren. Dit jaar valt het samen in Suriname met de dag der Marrons.
Definitie mentale gezondheid
De verschillende perspectieven (doelgroep, onderzoek, beleid en praktijk) geven aan dat mentale gezondheid wordt gekenmerkt door de wijze waarop een individu zich verhoudt tot zichzelf (persoonlijke component), de wijze waarop een individu zich tot anderen verhoudt (sociale component), en de wijze waarop een individu handelt, zich gedraagt of opstelt in het dagelijks leven (functionele component). De wijze waarop naar mentale gezondheid wordt gekeken en hoe hieraan persoonlijk en in de maatschappij betekenis wordt gegeven is de vierde component (perceptieve component). Iedere component van mentale gezondheid bestaat uit meerdere bouwstenen.
Bij de persoonlijke component van mentale gezondheid wordt onderscheid gemaakt in mentale vaardigheden, een positief zelfbeeld, tevredenheid, je goed voelen, persoonlijke ontwikkeling, doelbewust leven, in balans zijn, en een positieve levenshouding.
Bij de sociale component van mentale gezondheid wordt onderscheid gemaakt in erbij horen en meedoen, sociaal functioneren, en empathie.
Bij de functionele component van mentale gezondheid wordt onderscheid gemaakt in persoonlijke grenzen stellen, persoonlijke hulpbronnen, dagelijks functioneren, en actieve houding.
Ten slotte wordt bij de perceptieve component onderscheid gemaakt in het denkbeeld over mentale gezondheid, de eigenschappen van het concept, en de afwezigheid van psychische klachten.
“Mentale gezondheid aan het werk” verwijst naar de psychische welzijn van werknemers en de invloed daarvan op hun functioneren op de werkplek. Het omvat aspecten zoals stress, burn-out, angst en depressie, en hoe deze factoren de productiviteit en het algemene welzijn van medewerkers beïnvloeden.
Thema dit jaar van de Wereld Federatie van Mental health (WFMH) is het stellen van prioriteiten voor mental health op de werkvloer.
Wereld (mental health day)Geestelijke Gezondheidsdag 2024 zal verschillende aspecten van geestelijke gezondheid op het werk benadrukken, van werkomstandigheden en stressmanagement tot het belang van sociale inclusie en empowerment. Het doel is duidelijk: het bevorderen van geestelijke gezondheid op de werkplek en het ontwikkelen van best practices die culturen creëren waarin werknemers de potentie hebben om productief bij te dragen en te floreren.
De veel voorkomende onderwerpen op de werkvloer kort uitgelegd;
Angst
Angst is een emotionele toestand die zich uit in gevoelens van bezorgdheid, vrees of paniek. Het kan optreden als reactie op een specifieke situatie of als een algemene gevoel van onbehagen. Angst kan zowel lichamelijke als mentale symptomen veroorzaken, zoals hartkloppingen, zweten en concentratieproblemen.
Stress
Stress is een reactie van het lichaam op een uitdaging of eis, en kan zowel positief (bijvoorbeeld motivatie) als negatief (bijvoorbeeld overweldiging) zijn. Het ontstaat vaak door externe factoren zoals werkdruk, financiële problemen of persoonlijke relaties. Chronische stress kan leiden tot gezondheidsproblemen en een verminderde kwaliteit van leven.
Depressie
Depressie is een stemmingsstoornis die zich kenmerkt door aanhoudende gevoelens van verdriet, hopeloosheid en verlies van interesse in activiteiten. Het kan invloed hebben op een persoon’s vermogen om te functioneren in het dagelijks leven. Symptomen kunnen onder meer slaapproblemen, vermoeidheid en concentratieproblemen omvatten.
Burnout
Burnout is een toestand van fysieke, emotionele en mentale uitputting die vaak voortkomt uit langdurige stress, meestal gerelateerd aan werk. Het gaat gepaard met gevoelens van ineffectiviteit, negativisme en een gebrek aan motivatie. Burnout kan leiden tot serieuze gezondheidsproblemen en vereist vaak tijd voor herstel en herbezinning op werk- en levensstijl.
Deze klachten kunnen vanuit het perspectief van de individu als persoon ervaren worden uit de huis situatie, uit de werk situatie of elders. Maar de klachten werken door en kunnen verergeren als ze niet aangepakt worden.
Belangrijkste feiten
Fatsoenlijk werk is goed voor de geestelijke gezondheid.
Slechte werkomgevingen – waaronder discriminatie en ongelijkheid, buitensporige werkdruk, weinig controle over de baan en onzekerheid over de baan – vormen een risico voor de geestelijke gezondheid.
Naar schatting had 15% van de volwassenen in de werkende leeftijd in 2019 een psychische stoornis.
Wereldwijd gaan er naar schatting 12 miljard werkdagen per jaar verloren aan depressie en angst, wat neerkomt op een verlies aan productiviteit van 1 biljoen dollar per jaar.
Er zijn effectieve maatregelen om risico’s voor de geestelijke gezondheid op het werk te voorkomen, de geestelijke gezondheid op het werk te beschermen en te bevorderen en werknemers met psychische aandoeningen te ondersteunen.
Veilige en gezonde werkomgevingen zijn niet alleen een fundamenteel recht, maar minimaliseren ook eerder spanningen en conflicten op het werk en verbeteren het personeelsbehoud, werkprestaties en productiviteit. Omgekeerd kan een gebrek aan effectieve structuren en ondersteuning op het werk, met name voor mensen met psychische aandoeningen, van invloed zijn op iemands vermogen om van zijn werk te genieten en zijn werk goed te doen; het kan de aanwezigheid van mensen op het werk ondermijnen en zelfs voorkomen dat mensen überhaupt een baan krijgen.
Risico’s voor de geestelijke gezondheid op het werk kunnen zijn:
- onderbenutting van vaardigheden of ondergekwalificeerd zijn voor het werk;
- buitensporige werklast of werktempo, onderbezetting;
- lange, onsociale of inflexibele uren;
- gebrek aan controle over het ontwerp van het werk of de werklast;
- onveilige of slechte fysieke werkomstandigheden;
- organisatiecultuur die negatief gedrag mogelijk maakt;
- beperkte steun van collega’s of autoritair toezicht;
- geweld, intimidatie of pesten;
- discriminatie en uitsluiting;
- onduidelijke functie;
- onder- of overpromotie;
- onzekerheid over de baan, onvoldoende betaling of slechte investering in loopbaanontwikkeling; en conflicterende eisen thuis/werk.
Meer dan de helft van de wereldwijde beroepsbevolking werkt in de informele economie waar geen wettelijke bescherming is voor gezondheid en veiligheid. Deze werknemers werken vaak in onveilige werkomgevingen, werken lange uren, hebben weinig of geen toegang tot sociale of financiële bescherming en worden gediscrimineerd, wat allemaal de geestelijke gezondheid kan ondermijnen.
Hoewel psychosociale risico’s in alle sectoren voorkomen, lopen sommige werknemers meer risico om eraan te worden blootgesteld dan anderen, vanwege wat ze doen of waar en hoe ze werken. Gezondheids-, humanitaire of noodhulpverleners hebben vaak banen die een verhoogd risico op blootstelling aan ongunstige gebeurtenissen met zich meebrengen, wat een negatieve invloed kan hebben op de geestelijke gezondheid.
Economische recessies of humanitaire en volksgezondheidsnoodsituaties brengen risico’s met zich mee zoals baanverlies, financiële instabiliteit, verminderde werkgelegenheid of toegenomen werkloosheid.
Werk kan een omgeving zijn die bredere problemen versterkt die de geestelijke gezondheid negatief beïnvloeden, waaronder discriminatie en ongelijkheid op basis van factoren zoals ras, geslacht, genderidentiteit, seksuele geaardheid, handicap, sociale afkomst, migrantenstatus, religie of leeftijd.
Mensen met ernstige psychische aandoeningen worden vaker uitgesloten van werk en als ze wel werken, ervaren ze vaker ongelijkheid op het werk. Zonder werk zitten vormt ook een risico voor de geestelijke gezondheid. Werkloosheid, onzekerheid over werk en financiën en recent baanverlies zijn risicofactoren voor zelfmoordpogingen.
Actie voor geestelijke gezondheid op het werk
De overheid, werkgevers, de organisaties die werknemers en werkgevers vertegenwoordigen en andere belanghebbenden die verantwoordelijk zijn voor de gezondheid en veiligheid van werknemers kunnen helpen de geestelijke gezondheid op het werk te verbeteren door actie te ondernemen om:
- werkgerelateerde psychische aandoeningen te voorkomen door de risico’s voor de geestelijke gezondheid op het werk te voorkomen;
- de geestelijke gezondheid op het werk te beschermen en te bevorderen; werknemers met psychische aandoeningen te ondersteunen om deel te nemen aan en te gedijen op het werk; en een stimulerende omgeving voor verandering te creëren.
Actie om mentale gezondheid op het werk aan te pakken moet worden ondernomen met de zinvolle betrokkenheid van werknemers en hun vertegenwoordigers, en personen met ervaring met mentale gezondheidsproblemen.
Voorkom werkgerelateerde mentale gezondheidsproblemen
Het voorkomen van mentale gezondheidsproblemen op het werk gaat over het beheren van psychosociale risico’s op de werkplek. De WHO beveelt werkgevers aan dit te doen door organisatorische interventies te implementeren die direct gericht zijn op werkomstandigheden en -omgevingen. Organisatorische interventies zijn interventies die de impact beoordelen en vervolgens verminderen.
Aanpakken van problemen binnen mentale gezondheid aan het werk:
- Bewustwording en Training: Organisaties kunnen trainingen aanbieden om de bewustwording van mentale gezondheid te vergroten. Dit kan helpen om stigma’s te verminderen en medewerkers aan te moedigen om over hun problemen te praten. ( de preventieve zorg)
- Toegankelijke Hulpbronnen Het aanbieden van toegang tot mentale gezondheidsdiensten, zoals counseling of therapie, kan werknemers ondersteunen.
- Flexibele Werkstructuren: Flexibiliteit in werkuren kan stress verminderen en een betere balans tussen werk en privéleven bevorderen.
- Gezonde Werkcultuur: Het bevorderen van een open en ondersteunende werkcultuur waarin medewerkers zich veilig voelen om hun zorgen te delen, is cruciaal.
- Preventieve Maatregelen: Regelmatige evaluaties van de mentale gezondheid van medewerkers kunnen helpen bij het vroegtijdig signaleren van problemen en het nemen van preventieve maatregelen.
- Gezonde Leefstijl Bevorderen: Initiatieven die een gezonde levensstijl aanmoedigen, zoals sportprogramma’s of workshops over voeding, kunnen bijdragen aan een betere mentale gezondheid.
- Op de website www.ehealth.sr is er een gratis zelfhulp module voor personen die depressieve en of angst gevoelens ervaren of problemen hebben met het drank/ drugs gebruik. Je kan gratis en anoniem een zelftest doen en eventueel verwezen worden naar een vervolgprogramma.
- bedrijfspsycholoog consulteren die de klachten samen met het team: bedrijfs arts en eventueel bedrijf maatschappelijk werker aanpakt.
Door deze acties te implementeren, kunnen organisaties een positieve impact hebben op de mentale gezondheid van hun werknemers en tegelijkertijd de algehele werkprestaties verbeteren.
“Be kind to your Mind ”
Ik wens u een mentaal gezonde dag toe.
Dr. Raj Jadnanansing
Arbeid en Organisatie psycholoog
raj.jadnanasing@pcs.sr